Vấn đề mang thai hộ khó trăm bề

Chủ trương cho phép được mang thai hộ vì mục đích nhân đạo sẽ được triển khai ở TP HCM sau khi thông tư hướng dẫn được ban hành

Sáng ngày 31-3, GS-TS-BS Nguyễn Viết Tiến, Thứ trưởng Bộ Y tế, đã chủ trì cuộc hội thảo ở TP HCM phổ biến Nghị định số 10/2015 của Chính phủ quy định về việc sinh con bằng kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm và vấn đề mang thai hộ vì mục đích nhân đạo. Hội thảo có sự tham gia của nhiều chuyên gia đến từ Vụ Pháp chế, Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em (Bộ Y tế), Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế (Bộ Tư pháp) và 22 đơn vị có khả năng thực hiện kỹ thuật IVF (thụ tinh trong ống nghiệm) trên cả nước.

• Thủ tục mang thai hộ
• Điều kiện mang thai hộ vì mục đích nhân đạo
• Xác nhận mang thai hộ

Phải có ràng buộc về mặt pháp luật

TS-BS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Phó Giám đốc Bệnh viện (BV) Từ Dũ (TP HCM), cho biết vấn đề mang thai hộ không khó về mặt chuyên môn tuy nhiên có nhiều cái khó về mặt pháp lý. Cụ thể, luật quy định người mang thai hộ phải là thân thích cùng hàng của bên vợ hay bên chồng nhờ mang thai hộ mặc dù vậy không nêu rõ ai sẽ là người thẩm định điều này. BV đã gửi công văn đến Sở Tư pháp TP xin ý kiến tuy nhiên chưa nhận được phản hồi.

Luật cũng đề cập “tiêu chuẩn sức khỏe” đối với người được nhờ mang thai hộ. Tiêu chuẩn này có gồm những yếu tố đặc thù riêng nào đó (cí dụ tuổi tác) hoặc chỉ cần tờ giấy khám sức khỏe bình thường ví dụ khi đi xin việc làm vốn khá sơ sài? Việc mang thai hộ cần nhờ tới kỹ thuật thụ tinh trong ống nghiệm cũng làm nảy ra 1 vấn đề vốn là vướng mắc khá lâu trong BV: hững cặp vợ chồng sau khi điều trị thành công, nhièu phôi chưa chuyển vẫn để lại BV tuy nhiên BV lại mất liên lạc với họ hay nhiều năm họ không chịu trở lại đóng phí lưu trữ phôi. Hiện giờ không có quy định cụ thể nào về việc xử lý những phôi bị “bỏ rơi” này (hủy, hiến tặng cho những cặp hiếm muộn khác hoặc dùng vào mục đích nghiên cứu khoa học?).

Theo GS-TS-BS Nguyễn Viết Tiến, việc xác nhận thân thích trước hết phải được cơ quan hành chính thực hiện, có dấu đỏ của địa phương (phường, xã, thị trấn…). BV nên có yêu cầu, hướng dẫn cụ thể về những giấy tờ này để người bệnh không mất thời gian đi lại nhiều lần và BV cũng có cơ sở pháp lý để thực hiện bởi chính người ký giấy xác nhận ở địa phương sẽ chịu trách nhiệm về điều này. Về tiêu chuẩn sức khỏe, có thể dựa trên những giấy khám sức khỏe tổng quát hiện hành. Về các phôi dư và không có người nhận, tạm thời vẫn chưa có quy định cụ thể.

Bà Lưu Thị Hồng, Vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, đề xuất nên có hợp đồng ràng buộc trước khi tiến hành thụ tinh trong ống nghiệm để những cặp vợ chồng đến làm thủ thuật lựa chọn phương pháp xử lý phôi (hủy, tặng người khác, hiến tặng cho BV để nghiên cứu…) trong trường hợp họ ngừng đóng phí lưu trữ phôi.

TS Nguyễn Huy Quang, Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), cho biết để việc mang thai hộ được tiến hành theo đúng mục đích nhân đạo, luật chưa cho phép các BV thực hiện mang thai hộ đối với khách hàng là người nước ngoài nhằm tránh bị lợi dụng vào mục đích thương mại, trong đó người mang thai hộ trở thành công cụ và đứa trẻ là 1 món hàng như từng xảy ra ở Thái Lan.

Cũng liên quan tới vấn đề pháp lý, ông Nguyễn Hồng Hải, Vụ phó Vụ Pháp luật Dân sự - Kinh tế, cho hay sẽ liên hệ Bộ Công Thương về thủ tục đăng ký mẫu hợp đồng thống nhất và điều kiện giao dịch chung đối với những trường hợp này để giúp một số cơ sở y tế có thể yên tâm hơn khi thực hiện. Ông Hải cũng chia sẻ đã có nhiều ý kiến đề xuất đưa những trường hợp tổ chức mang thai hộ vì mục đích thương mại vào nhóm những tội hình sự.

Xin noãn, tinh trùng: Chưa được phép

BS Diễm Tuyết đã nêu lên những băn khoăn về việc luật yêu cầu noãn và tinh trùng khi thực hiện thụ tinh trong ống nghiệm để mang thai hộ phải là của vợ chồng người nhờ mang thai hộ sẽ khiến nhiều người vì lý do bệnh lý cần xin noãn/tinh trùng sẽ không có cơ hội thực hiện. Hơn nữa,  BS Diễm Tuyết đã đặt vấn đề luật yêu cầu mang thai hộ chỉ áp dụng đối với những cặp vợ chồng chưa có con chung, vậy trong trường hợp đã có 1 con chung tuy nhiên lại mắc bệnh lý bẩm sinh (ví dụ bệnh Down), người vợ lại bị tai biến sản khoa (ví dụ bị cắt tử cung) không thể mang thai nữa thì có cần giải quyết cho họ được nhờ người mang thai hộ?

Theo GS-TS-BS Nguyễn Viết Tiến, luật hiện hành chưa cho phép xin noãn/tinh trùng trong những trường hợp mang thai hộ nên chưa thể thực hiện. Đối với trường hợp có 1 con chung nhưng bị bệnh lý bẩm sinh, ông Nguyễn Hồng Hải cho biết: “Đây là vấn đề đã được đưa ra thảo luận tuy nhiên quyết định cuối cùng là trường hợp này không được áp dụng mang thai hộ. Bởi vì, một số người e ngại số phận đứa trẻ bị bệnh lý bẩm sinh sẽ gặp khó khăn, cần rất nhiều sự chăm sóc từ cha mẹ”.